1.  Міжнародныя адносіны. Рэгіянальная бяспека. Знешняя палітыка

​

• Беларусь паміж Расіяй і Ўкраінай: што нам могуць патлумачыць тэорыі міжнародных адносінаў?

 

З пачаткам расейска-ўкраінскай вайны 2022 года супярэчлівы паслужны спіс Беларусі як геапалітычнага "пасярэдніка" паміж бакамі канфлікту таксама змяніўся, паколькі краіна дэ-факта стала акупаванай Расеяй тэрыторыяй, якая выкарыстоўвалася Масквой для сваіх актаў агрэсіўнай вайны супраць Украіны. У той час як расейска-ўкраінская вайна, верагодна, зменіць знешнепалітычнае мысленне ў Еўропе так, як гэта раней зрабілі югаслаўскія войны 1990-х гадоў, незразумела, якім будзе геапалітычны і маральны статус Беларусі ў гэтай новай абстаноўцы.

 

На панэлі будзе абмяркоўвацца налітычная каштоўнасць тэорый міжнародных адносін у дачыненні да падзей як да, так і пасля вайны 2022 года. Ці дапамагаюць нам традыцыйныя тэорыі міжнародных адносін зразумець, што адбываецца ў постсавецкай Усходняй Еўропе і "трыкутніку" Расія-Украіна-Беларусь?"Якія рамкі працуюць лепш: "рацыяналістычныя" або сацыяльна-канструктывісцкія? Ці можам мы прыпісаць "рацыянальнасць" аўтарытарным рэжымам, падобным да расейскага, і, такім чынам, добрыя ці тут рэалістычныя тлумачэння, заснаваныя на здагадцы, што дзяржавы з'яўляюцца рацыянальнымі ўнітарнымі суб'ектамі? Якія разнавіднасці рэалізму маглі б мець большы тлумачальны патэнцыял (напрыклад, структурны рэалізм або неакласічнага рэалізм)? Ці існуюць якія-небудзь магчымыя альтэрнатывы "заходняму" IR-тэарэтызаванню і ці павінны мы шукаць іх у гэтым кантэксце? На панэлі прааналізуюць гэтыя і іншыя пытанні, якія адносяцца да тэарэтызацыі міжнароднай палітыкі вакол Беларусі.

​

• Пераасэнсоўваючы суверэнітэт: наступствы ўнутрыпалітычнага крызісу і вайны ў Украіне для беларускай дзяржаўнасці

​

• Агрэсар, партнёр, пасярэднік, міратворац - дынаміка адносін Беларусі і Украіны, 2014-2022

​

• Нацыянальная дзяржава перад выклікамі глабалізацыі і расейскага неаімперыялізму: змест, праблемы, перспектывы

 

Панэль будзе прысвечана аналізу развіцця нацыянальнай дзяржавы ў кантэксце рэзка змененай геапалітыкі постсавецкага рэгіёну. Вайна ва Украіне зноў актуалізавала пытанне аб ролі нацыянальнай дзяржавы і нацыянальнай ідэнтычнасці перад іншымі, больш унівэрсалісцкімі, мадэлямі развіцця супольнасцяў. На прыкладзе Літвы і іншых суседніх краін дакладчыкі (гісторыкі, культуролагі, палітолагі, сацыёлагі) будуць разбіраць змены функцыі, праблемы развіцця і перспектывы захавання/адраджэння нацыянальнай дзяржавы.

 

2. Палітыка. Палітычныя інстытуты

​

• Канстытуцыйная і палітычная рэформа ў Беларусі па сцэнарыю ўладаў: структурныя змены 2020 года і магчымыя сцэнары

​

• Альтэрнатыўныя перспектывы дэмакратычных канстытуцыйнай і палітычнай рэформаў

​

• Інтарэсы грамадства ў дзяржаўным кіраванні: шляхі ўзаемадзеяння грамадзян і дзяржавы, грамадскі ўдзел і грамадскія паслугі

 

Вайна ва Украіне змяніла палітычныя і даследчыя інтарэсы і прыярытэты ў рэгіёне. Для Беларусі адбылося змяненне знешнепалітычнай павесткі, хоць паралельна краіна працягвае знаходзіцца ва ўмовах працяглагапалітычнага крызісу. Разам з тым праблемы дзяржаўнага кіравання або больш шырока - узаемадзеяння грамадства / грамадзян і дзяржавы застаюцца актуальнымі для жыцця людзей як ва Украіне, так і ў Беларусі і іншых краінах. Якім чынам могуць быць прадстаўлены інтарэсы грамадства ў дзяржаўным кіраванні ў розных палітычных умовах і палітычных рэжымах? Як дзяржава можа і павінна адказваць на запыты грамадзян, а таксама якія паслугі прадастаўляць ім? Як магчыма рэфармаванне сістэмы дзяржкіравання ў Беларусі? У рамках панэлі плануецца абмеркаванне гэтых пытанняў, а таксама любых іншых тэм, звязаных з Дзяржаўным кіраваннем і грамадзянскім удзелам у Беларусі і іншых краінах.

​

3. Грамадства і грамадскія інстытуты 

​

• Даследванні грамадзянскай супольнасці

​

Даследванні грамадзўянскай супольнасці традаыцыйна прэзэнтуюцца ў межах Кангрэсу. У якасці асобнай панэлі на VIII і IX Кангрэсах 2019 і 2021 года гэтая тэма была прадстаўленая ў сувязі з выданьнем двух выпускаў Даджэста даследванняў грамадзянскай супольнасці і выклікала істотны інтарэс даследчыкаў з боку розных дысцыплінаў (да 20 заявак на панэль). На Х кангрэсе мяркуецца прадставіць даследванні датычная грамадзянскай супольнасці, якія былі вырабленыя ў 2021-2022 гадах і могуць прэтэндаваць на тое каб увайсці ў трэці выпуск Дайджэста. Мэта панэлі - сабраць даследванні аднаго аб'екта (грамадзянская супольнасць) з пункту гледжання розных дысцыплінаў і розных даследчых асяродкаў. Першасная ўвага будзе надавацца даследванням Беларусі, але і даследванні рэгіянальныя могуць быць на гэтай секцыі ў якасці прадмета для параўнальнай дыскусіі. Улічваючы, што кангрэс адбываецца пасля некалькіх гадоў бурлівых падзеяў у грамадзянскай супольнасці Беларусі (пандэмія, прэзідэнцкія выбары 2020 года, "зачыстка" трэцяга сектара 2021 года, расейская інвазія ва Украіну), гэтая тэматыка можа прыцягнуць дадатковую ўвагу да дыскусіі і будзе спрыяць папулярызацыі вынікаў даследванняў.

​

• Сучасныя гарадскія салідарнасці: вертыкальнае і гарызантальнае вымярэнне

​

Салідарнасць-досыць папулярная для сацыялогіі тэма, паколькі дазваляе прама адказаць на асноўныя пытанні гэтай навукі: як магчыма (са)грамадства, чаму і як людзі жывуць разам. Даследаванне гарадскіх формаў салідарнасці мае працяглую гісторыю, аднак застаецца папулярным да гэтага часу. Асабліва актуальным становіцца аналіз гарадской салідарнасці ў крызісныя перыяды, у часы сацыяльнай турбулентнасці, калі традыцыйныя сувязі могуць слабець і распадацца, а на іх месца прыходзяць новыя. Падобныя працэсы назіраюцца сёння ў Беларусі -глыбокі палітычны і геапалітычны крызісы прымусілі індывідаў пераасэнсаваць сваё становішча ў сацыяльнай структуры, правесці рэвізію існуючых сацыяльных сувязяў. Даследаванні паказваюць, што гараджане валодаюць значным патэнцыялам для развіцця і ўмацавання гарызантальных сувязяў, што можа стаць разумнай альтэрнатывай разрастання дзяржаўнай вертыкалі і рэальнай магчымасцю рэалізаваць права на мясцовае самакіраванне. Калі ж працэсы, накіраваныя на паслабленне, знішчэнне гарызантальнай гарадской салідарнасці, будуць працягвацца, то ў найбліжэйшай будучыні гэта можа прывесці да скажэння ўсёй стратэгіі развіцця горада. Мэта дадзенай панэлі - абагульніць і асэнсаваць наяўныя сведчанні ўмацавання/паслаблення гарадской салідарнасці, як у вертыкальным («бізнэс»-«улада» - «гараджане»), так і ў гарызантальным (суседства, мясцовыя супольнасці, міжасобасныя давер) вымярэннях, абмеркаваць магчымыя сцэнары яе развіцця ў будучыні.

​

• Беларуская ідэнтычнасць: паміж нацыянальным гераізмам і калектыўнай віной

​

Пасля 2020 года беларусы адчулі сабе гераічнай нацыяй, якая прадэманстравала ўсяму свету моц салідарнасці і негвалтоўнага пратэсту. “Чаму амерыканцы могуць павучыцца ў Беларусаў”, пісала The Washington Post. Прыналежнасць да беларускай нацыі стала гонарам, у шматлікіх краінах актывізаваліся беларускія дыяспары.

У 2022 годзе Беларусь стала саўдзельнікам расейскай агрэсіі супраць Украіны. Згодна з дадзенымі “Народнага апытання”, 78% беларусаў, якія сімпатызуюць пратэсту, адчуваюць сваю адказнасць за гэтыя дзеянні беларускіх уладаў. Беларусы за мяжой ледзь не ўпершыню за найноўшую гісторыю сутыкнуліся з негатыўным стаўленнем па нацыянальнай прыкмеце.

Як ва ўмовах 2022 года трансфармуецца беларуская ідэнтычнасць?

Як беларусам скарыстаць досвед Германіі ў працы з пачуццём калектыўнай віны (Kollektivschuld), каб гэта была стваральная праца грамадства з канструктыўнымі вынікамі?

Як не загразнуць у псіхалагічнай траўме віны, каб гэта не прывяло толькі да дэматывацыі і адчужэння сябе ад беларускага народу?

Як у новых умовах захаваць і ўзмацніць імідж гераічнай нацыі барацьбітаў за свабоду – як унутры краіны, гэтак і ў вачах міжнароднай супольнасці?

​

• Тэлебачанне, сацыяльныя сеці і сацыяльнае асяроддзе. Асаблівасці медыя-спажывання ў сучаснай Беларусі

​

• Пад эгідай Года гістарычнай памяці: палітыка памяці ў сучаснай Беларусі

 

4. Эканоміка

​

•  Эканамічныя санкцыі: кароткатэрміновыя і доўгатэрміновыя наступствы для Беларусі і рэгіёна

​

• Вайна ў Украіне - прамыя наступствы для эканамічных стасункаў Беларусі і Украіны 

​

• Пераасэнсоўваючы падыходы ESG як часткі новай нармальнасьці: уплыў бізнэсу ў кантэксце дыктатарскіх рэжымаў, грамадскіх хваляванняў і войнаў.

​

Панэль накіравана на абмеркаванне розных аспектаў бізнес-канцэпцыі ESG (экалагічная, сацыяльная і кіраўнічая) у кантэксце зменлівага сацыяльна-эканамічнага асяроддзя, калі пытанні ўстойлівага развіцця становяцца больш важнымі, чым калі-небудзь раней.

У апошнія гады мы сталі сведкамі тэктанічных змяненняў у рэгіёне Цэнтральнай і Усходняй Еўропы. Грамадзянскія беспарадкі з масавымі рэпрэсіямі супраць грамадства ў Беларусі пасля фальсіфікаваных выбараў 2020 года, расейская агрэсія супраць Украіны ў 2022 годзе выклікалі велізарныя праблемы для ўсяго рэгіёну з беспрэцэдэнтнымі гуманітарнымі крызісамі, эканамічнымі наступствамі і непазбежным развіццём адпаведных палітычных сістэм.

У часы такіх рэвалюцыйных зменаў прадпрыемствы не могуць заставацца ў баку, рэагуючы на нетрадыцыйныя абставіны, ужываючы розныя падыходы.

Панэль разгледзіць практычныя крокі, прынятыя дзелавымі коламі ў рамках прынцыпаў ESG для абароны сваёй рэпутацыі і вырашэння іх доўгатэрміновых праблем з ацэнкай ў сувязі са змяненнем ўспрымання спажыўцамі адказных, сацыяльна свядомых спосабаў вядзення бізнесу.

Ці могуць прадпрыемствы ўнесці свой уклад у распальванне агню ўнутры грамадства, прытрымліваючыся ESG не толькі ў маркетынгавых мэтах? Мы паспрабуем сфармуляваць адпаведныя высновы, выкарыстоўваючы рэальныя прыклады і практыку.

 

5. Палітычная філасофія

​

• Беларуская палітычная філасофія пасля 1991 года

​

Як беларуская палітычная філасофія стваралася і як яна рэагавала на станаўленне аўтарытарнага і нават новага таталітарнага рэжыму ў Беларусі, на якіх сусветных філосафаў яна арыентавалася і які яе цяперашні лёс? Якія асноўныя напрамкі палітычнай філасофіі: крытычная тэорыя-А. Міхайлаў, У. Фурс, метадалагічная школа і Ул. Мацкевіч, А. Грыцанаў, У. Абушэнка, В. Акудовіч, Т. Шчытцова і інш. Узаемасувязь палітычнай філасофіі з сацыялогіяй і палітычнымі навукамі. Паралелі літоўскай публічнай філасофскай думкі і беларускай.

​

• Аўтаномія, дэмакратыя, рэвалюцыя (да 100-годдзя з дня народзінаў Карнеліуса Кастарыядзіса)

​

Творчасць французскага філосафа грэцкага паходжання Карнеліуса Кастарыядзіса (1922-2022) з'яўляецца яркім прыкладам міждысцыплінарнага мыслення: ён пісаў па антрапалогіі, псіхааналізу, лінгвістыцы, сацыялогіі, эканоміцы, палітыцы, філасофіі, мастацтву і інш.

Яго інтэлектуальная спадчына захоўвае сваю значнасць у сучасным заходнім кантэксце. Хоць на постсавецкай, рускамоўнай прасторы Кастарыядзіса незаслужана абдзяляюць увагай (перакладзены толькі 2 кнігі, мала інтэрпрэтатыўных крыніц). Дадзеная панэль нацэлена на тое, каб ліквідаваць гэты дэфіцыт і актуалізаваць спадчыну Кастарыядзіса ў сучаснай сітуацыі (уключаючы беларускае тут і цяпер).

У якасці ключавых тэм заяўлены аўтаномія, дэмакратыя і рэвалюцыя. Але таксама прапанавана абмеркаваць розныя тэматыкі:

1) гістарычны кантэкст станаўлення мыслення (актуальныя філасофскія і палітычныя дыскусіі ў пасляваеннай Францыі «сацыялізм і варварства», 1968 год і інш.);

2) вытокі яго ідэй і канцэпцый (марксізм, псіхааналіз, структуралізм, старажытнагрэцкая філасофская традыцыя і т. д.);

3) ключавыя ідэі (крытыка бюракратычнага капіталізму, дэмакратыя і праект аўтаноміі, ўяўнае ўсталяванне грамадства, сацыяльны канструктывізм і крэатывізм і інш.);

4) рэцэпцыі ідэй у сучаснай сацыяльнай і палітычнай тэорыі (Хабермас, Хоннет, Баўман, Йоас, Турэн, Гідэнс і інш.);

5) актуалізацыя ідэй у сучасным кантэксце (як магчыма іх «ужыванне» сёння? беларускі праект сучаснасці Фурса і інш.).

 

6. Адукацыя і навука 

​

• Вышэйшая адукацыя ў эпоху лічбавых тэхналогій

​

У апошнія дзесяцігоддзі пазначыўся працэс актыўнага выкарыстання лічбавых тэхналогій у адукацыйнай дзейнасці. Ён паскорыўся ў сувязі з пандэміяй, калі акадэмічная супольнасць вымушана была перайсць на выключна  аддаленую форму выкладання. Лічбавыя тэхналогіі патрабуюць ад выкладчыкаў распрацоўкі і выкарыстання новых дыдактычных метадаў працы са студэнтамі, авалодання уменнямі і навыкамі работы з базамі  інфармацыі, пошукавымі і іншымі лічбавымі сістэмамі, якія сёння з’яўляюцца неад’емнай часткай педагагічнай і навукова-даследчай дзейнасці. Лічбавыя тэхналогіі ствараюць магчымасці для павелічэння дасяжнасці вышэйшай адукацыі, адначасова патрабуючы перабудовы існуючай сёння сістэмы арганізацыі вышэйшай школы, яе інстытутаў. З’яўленне віртуальных універсітэтаў і іншых вышэйшых навучальных установаў, спецыяльнасцяў і спецыялізацый, заснаваных на ан-лайн выкладанні, патрабуе выпрацоўкі новых падыходаў да вышэйшай адукацыі, вызначэння персперктыў яе развіцця. У сувязі з гэтым адукацыйная ініцыятыва “Беларуская Акадэмія” праануе абмеркаваць праблемы вышэйшай адукацыі ў лічбавую эпоху на Кангрэсе беларускіх даследчыкаў. 

​

7. Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага

​

• "Звычаем слаўных продкаў": вайна, войска, грамадства і закон у ВКЛ.

​

Панэль будзе прысвечана вайсковым традыцыям, заканадаўству і іх практычным прымяненні ў ВКЛ у XV - XVIII ст. Будуць разглядацца кейсы асобных баявых дзеянняў, зменаў ў арганізацыі, прававым і нарматыўным забеспячэнні камбатантаў на службе ВКЛ. Паспрабуем акрэсліць змены ў статусе жаўнера на службе дзяржаве і\ці грамаству, тое, якім чынам фармавалася, з каго, забяспечвалася і дзейнічала войска ВКЛ у канкрэтных сацыяльна-палітычных і грамадска-культурных варунках. Паспрабуем паглязець на феномен вайны не толькі праз прызму матэрыяльных стратаў, або асвятлення бітваў і лёсу герояў, але праз тыя змены ў структуры дзяржавы, права і грамаства якія яны з сабой неслі.

​

• Праблемы даследавання і выдання крыніц гісторыі Вялікага Княства Літоўскага: ад эга-дакументаў да інстытуцыйных архіваў

​

У эпоху інфармацыйнага грамадства і глабальнай лічбавання даследаванне крыніц па гісторыі Вялікага Княства Літоўскага і іх Публікацыя сутыкаюцца з новымі выклікамі, таму пастаянна ўзнікаюць тэарэтычныя падыходы да даследавання, адбору крыніц, прымяненню крытэрыяў падрыхтоўкі і многія іншыя праблемы. Можна сцвярджаць, што традыцыйныя метады даследавання крыніц і стратэгіі публікацыі падвяргаюцца некаторым часовым выпрабаванням. У дадатак да аднаго з найбуйнейшых і найбольш важных крынічных комплексаў дзяржаўнай канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага – Літоўскай Метрыцы – усё больш увагі надаецца іншым групам крыніц: азіраючыся назад на даследаванні дакументальнай спадчыны, даследаванні архіваў мясцовых устаноў набываюць усё большае значэнне. імпульс. Такім чынам, мэтай секцыі будзе выяўленне і абмеркаванне найбольш значных праблем даследавання і публікацыі крыніц па гісторыі Вялікага Княства Літоўскага ў 21 стагоддзі.

 

8. Гісторыя ХХ стагоддзя

​

• Перакрыжаваная гісторыя рэвалюцый у Цэнтральна-Усходняй Еўропе (1917-1923)

​

Дыскусійная група звяртаецца да метадалогіі перакрыжаванай гісторыі і займаецца гісторыяй рэвалюцый. У цэнтры ўвагі гэтай дыскусіі-разнастайнасць палітычных, інтэлектуальных, геапалітычных ідэй, якія распаўсюдзіліся па ўсёй транснацыянальнай прасторы Усходне-Цэнтральнай Еўропы. Таксама мы разгледзім новыя тлумачэнні ўзнікнення нацыянальных прэцэдэнтаў, прасторавых канцэпцый новых нацыянальных дзяржаў, калі былі пабудаваныя розныя канцэпцыі нацыянальнай тэрыторыі і гістарычных / этнаграфічных зямель у рэальнай палітыцы, з аднаго боку, або ў выпадку ідэалагічнай слабасці або маніпулявання гістарычнымі аргументамі, з другога. Па гэтых прычынах мы таксама хочам абмеркаваць уплыў выпадкаў дзяржаўнасці адзін на аднаго і прааналізаваць асаблівасці працэсу прыняцця рашэнняў і палітычнай рэальнасці як "незавершаную працу".

​

• Нефармальныя грамадскія і культурныя практыкі ў БССР ды іншых краінах “рэальнага сацыялізму” (1950-я – 1980-я гады)

​

Арганізатары гэтай панэлі маюць намер абмеркаваць нефармальнае грамадскае і культурнае жыццё ў Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы (БССР) з пачатку хрушчоўскай адлігі да пачатку перабудовы. У ім даецца шырокае вызначэнне супраціву і нонканфармізму, якое выходзіць за рамкі бінарнай апазіцыі дысідэнцтва і "таталітарнай дзяржавы", усё яшчэ прысутнай ва ўсходнееўрапейскім грамадскім дыскурсе. На гэтай панэлі мы хацелі б прадставіць і вывучыць разнастайнасць практык і ўдзельнікаў грамадскага і культурнага пратэсту (а таксама іх межы).

Напрыклад, мы шукаем артыкулы, якія разглядаюць дзейнасць нефармальных груп і контрпублічнасцяў, чытанне і распаўсюджванне літаратуры ўласнай вытворчасці (не абмяжоўваючыся адкрыта палітычнымі брашурамі), мастацкія і літаратурныя эксперыменты. Арганізатары асабліва зацікаўленыя ў вывучэнні ўзаемадзеяння і абмену паміж гэтымі групамі ў Савецкай Беларусі і за яе межамі, а таксама ў пытанні, чаму і ў якім выпадку гэтыя сувязі былі слабымі або цалкам адсутнічалі.

Мы нацэленыя на міжнародны ахоп гэтай групы і таму запрашаем навукоўцаў з краін Балтыі, Польшчы, Расеі, Украіны і іншых краін прадставіць свае даклады.

​

• Польшча і Беларусь у Другой Сусветнай вайне

​

Канцэпцыя панэлі з'яўляецца набліжэнне польскага і беларускага досведу ў Другой сусветнай вайне. Мы прапануем зрабіць акцэнт на пытаннях паўсядзённым жыцці падчас вайны. Паказаць індывідуальную гісторыю і стаўленне падчас вайны і засяродзіцца на трагедыі грамадзянскага насельніцтва ў перыяд 1939-1945 гадоў.

​

• Польшча і Расія ў гістарычным лёсе Украіны-Літвы-Беларусі (УЛБ) у ХІХ–ХХІ стст.: біяграфічная сесія

​

Галоўная задача – абмеркаванне ролі Расіі ў Польшчы ў гісторыі краін УЛБ у эпоху нацыяналізмаў. “Polska kwestia”, як “русский вопрос” належалі да найбольш вострых пытанняў найноўшай гісторыі Украіны-Літвы-Беларусі. Гаворку прапануецца правесці ў рамках біяграфічнай сесіі, галоўнымі героямі якой могуць быць палітыкі, дзеячы культуры, у тым ліку гісторыкі ды інш. Адным з прыярытэтаў з’яўляецца абмеркаванне ролі гістарыяграфіі і гісторыкаў у ў фармаванні вобразаў заходняга і ўсходняга суседа народаў УЛБ, уплыў гістарычнага наратыву на асаблівасці нацыянальнай ідэнтыфікацыі беларусаў, літоўцаў і ўкраінцаў. 

​

• Гісторыя беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі (ХХ-ХХІ стст.)

​

Гісторыя беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі (ХХ-ХХІ стст.) на сённяшні дзень з'яўляецца малавывучанай тэмай, з вялікай колькасцю лакун. З аднаго боку, спрыяльных умоў для вывучэння гісторыі нацыянальнай сімволікі, г.зн. сімволікі беларускага нацыянальнага руху, не было ў савецкі перыяд. У постсавецкі перыяд гэта тэма таксама амаль не прыцягвала ўвагу даследчыкаў, а рад вучоных (А.Цітоў, С. Рассадзін) разглядалі яе ў залежнасці ад палітычнай кан'юнктуры або толькі асобныя моманты (С. Рассадзін, А. Літвін, Ю. Грыбоўскі). З другога боку, гісторыя дзяржаўнай сімволікі Беларусі, як савецкага (ССРБ -- БССР), так і дасавецкага (БНР) і постсавецкага (РБ) перыяду, нягледзячы на наяўнасць шэрагу цікавых распрацовак (С. Рассадзін, В. Лабачэўская, У. Ляхоўскі, В. Корбут і інш.) таксама не дачакалася комплекснага навуковага падыходу. Актуальнасць гэтай праблемы з'яўляецца высокай у сувязі з яе недастатковай вывучанасцю ў навуковым плане, але і адначасова з запатрабаваннем грамадства на веды пра гісторыю нацыянальных і дзяржаўных сімвалаў. На сённяшні дзень па многіх аспектах гэтай тэмы склаліся ўстойлівыя міфы, якія таксама патрабуюць, з аднаго боку, абмеркавання і аналізу, а з другога, супрацьпастаўлення ім навуковых фактаў. 

 

9. Філалогія

​

• Сучасная беларуская літаратура ў кантэксце еўрапейскай літаратуры (на прыкладзе літаратурнай прэміі імя Ежы Гедройца).

​

Пытанне еўрапеізацыі беларускай літаратуры цікавіла пісьменнікаў і даследчыкаў ужо з самага пачатку ХХ ст. У 2012 годзе у Беларусі была заснавана літаратурная прэмія імя Ежы Гедройца. Адна з яе мэтаў: „падтрымаць актуальных беларускіх пісьменнікаў, паспрыяць выхаду іх творчасці на міжнародны ўзровень”.Прапануем уважліва прыглядзецца да тых літаратурных твораў, якія атрымалі ўзнагароды, разглядзець іх літаратурныя  каштоўнасці. Увага: матэрыялы даследванняў з'явяцца друкам на пачатку 2023 года ў Варшаве (Катэдра Беларусістыкі Варшаўскага Унівэрсытэту).

​

• Беларуская літаратура ў свеце: мовы арыгіналаў і перакладаў

​

Беларуская літаратура апошнім часам пашырае і ўзмацняе свае пазіцыі за мяжой. У розных краінах свету выдаюцца арыгінальныя творы беларускіх аўтараў і пераклады (у тым ліку аўтарскія). Пісьменнікі, якія працягваюць сваю творчую працу ў Беларусі і ў замежжы, звяртаюцца таксама да розных моваў: акрамя беларускай і рускай пачынаюць пісаць на ўкраінскай, польскай, ангельскай інш. У межах панэлі плануецца прасачыць геаграфічныя абсягі прысутнасці беларускай літаратуры ў свеце. Абмеркаваць пытанні звязаныя з мовай, на якой ствараюцца арыгінальныя і перакладныя тэксты, прасачыць якія літаратурныя жанры сёння больш папулярныя на кніжным рынку, а таксама ў якім фармаце зʼяўляюцца выданні беларускіх аўтараў у розных краінах свету (кнігі, часопісы, інтэрнэт-платформы). Абмяняцца досведам у галіне перакладу, друку і прамоцыі беларускай літаратуры.

​

• Беларускі вектар у мовазнаўчых практыках украінскіх лінгвістаў

​

Украінскія навукоўцы здаўна звяртаюцца да праблематыцы кантактавання моў-суседзяў, літаратурна-крытычнага спадчыны беларускіх пісьменнікаў і інш. Таму важна сабраць даследчыкаў, якія працуюць у галіне беларусістыкі, каб праз іх асвятляць архіважныя пытанні, якія ствараюць моўную карціну свету беларусаў. Самымі выбітнымі даследчыкамі ў гэтай галіне з'яўляюцца Г. Піўторак і яго вучань А. Скапненка. Заўважым, што менавіта Г. Піўторак з'яўляецца ініцыятарам адраджэння ўкраінскай беларусістыкі.Можна акрэсліць шэраг тэм для абмеркавання, які паўстае перад сучасным даследчыкам:

- абгрунтавання цэласнай тэорыі паходжання ўкраінскага, беларускага і рускага моў;

- зацвярджэнне, што фанетычныя асаблівасці, па якіх адрозніваюць украінская, беларуская і руская мовы, у XII–XIII стагоддзях у асноўным ўжо склаліся;

- пазіцыя, што мовы паўсталі з прычыны кансалідацыі трох ўсходнеславянскіх рэгіёнаў, а ў дыялектным вымярэнні гэты працэс складаўся ў перагрупоўцы старажытнарускіх дыялектных масіваў у новыя арэалы;

выкладанне беларускай мовы ў універсітэце;

- стварэнне падручнікаў і перакладных слоўнікаў дыферэнцыяльнага (кантрастыўнага) тыпу, які змяшчае - спецыфічную беларускую лексіку, якая семантыкай, націскам або радавой прыналежнасцю адрозніваецца ад украінскай.

​

• Беларускія літаратурныя маніфесты 80-90 гг. ХХ ст.

​

Беларуская літаратура мае сваю самастойную гісторыю і дыскурс. Адметнасцю ўнікальных, нацыянальных літаратур з“яўляецца наяўнасць пэўных школ, літаратурных практыкаў, плыняў і традыцыяў. Беларуская літаратура мае ўсе гэтыя адметнасці. Распрацоўка ўласных літаратурных накірункаў і плыняў у беларускай літаратуры пачалася ў 20-х гадах ХХ стагоддзя. Найперш гэтым займаліся сябры літаратурнага аб“яднання «Узвышша», тут варта перадусім згадаць Адама Бабарэку. Пасля разгрому беларускай літаратуры ў 30-х гг. ХХ ст. такія распрацоўкі прыпыніліся і беларуская літаратура была загнаная ў адзінае для ўсіх пісьменнікаў рэчышча сацыялістычнага рэалізму. І толькі прыканцы 80-х - пачатку 90-х працэс адновіўся. Найбольш плённа ўдзельнічалі ў стварэнні тэарэтычных распрацовак розных літаратурных плыняў і накірункаў сябры Таварыства Вольных Літаратараў і Руху Бум-Бам-Літ. Пераважна гэта былі мадэрнісцкія і постмадэрнісцкія практыкі і спробы іх асэнсавання. А квінтэсэнцыяй гэтых эстэтычных пошукаў з“яўляліся літаратурныя маніфесты. Яны былі як ад імя груп і суполак, так і персанальныя. Гэтая тэма абсалютна не была даследавана ў літаратуразнаўстве – ні ў аўчыннай, ні ў замежнай. Часткова яе закраналі літаратуразнаўцы Ганна Кісліцына і Аксана Бязлепкіна ў сваіх даследаваннях беларускіх літаратурных суполак 80-90-х гадоў ХХ стагоддзя. Але асобных прац на гэтую тэму да сёння не было. 

​

• Беларусістычная глотадыдактыка: праблемы выкладання беларускай мовы як замежнай у кантэксце культур

​

У гэтай панэлі плануецца абмеркаваць сучасныя праблемы беларускай глотадыдактыкі: гісторыя і сучаснасць выкладання беларускай мовы як замежнай (старыя і новыя падручнікі беларускай мовы як замежнай, спосабы прэзентацыі матэрыялу), пытанні сертыфікацыі ўзроўняў валодання беларускай мовай як замежнай, методыка выкладання і параўнальная глотадыдактыка, мова і культура – пытанні культурнай лінгвістыкі (лінгвакраіназнаўства, лінгвакультуралогія, беларусазнаўства), беларуская мова як замежная ў Беларусі ды за мяжой, беларушчына замежнікаў (аналіз моўных памылак), моўная прагматыка (засваенне слоўнага этыкету), праблемы адукавання і працы выкладчыкаў беларускай мовы як замежнай у Беларусі і за мяжой ды інш. Такая праблематыка ёсць вельмі актуальнай у святле працы над стандартызацыяй і сертыфікацыяй беларускай мовы як замежнай (БМЗ), распрацоўкі ды ўкаранення новага напрамку ў беларускай і замежнай адукацыі. Кола пытанняў да абмеркавання непасрэдна звязанае з працай беларуска-польскага часопіса "Беларуская мова як замежная", што падтрымлівае распрацоўкі друкам.

​

• Беларуская літаратура ХІХ стагоддзя: праблемы інтэрпрэтацыі, крыніцазнаўства і атрыбуцыі

​

Нягледзячы на пэўную вывучанасць літаратурнага працэсу на Беларусі ў ХІХ ст., застаецца шэраг пытанняў, якія павярхоўна акрэслены ў беларускім літаратуразнаўстве. Наяўнасць вялікае колькасць ананімных тэкстаў, сумненні ў правільнасці раней ужо атрыбутаваных твораў ставяць новыя задачы перад гісторыкамі літаратуры ў ХХІ ст.

​

• Радзіма - Беларусь?

​

Мэта панэлі – вызначыць суадносіны паняццяў “Радзіма” і “Беларусь” для беларусаў, якія жывуць дома і за мяжой, а таксама Беларусь для не-беларусаў – у сінхронным і дыяхранічным аспектах, г. зн. сёння і па дадзеных ранейшых тэкстаў. 

Што значыць “Радзіма” для беларуса? Што значыць “Радзіма” для не-беларуса, які жыве ў краіне? Што значыць “Беларусь” для людзей за яе межамі? Які быў адказ на гэтыя пытанні раней, на розных этапах існавання беларускіх земляў?

Да ўдзелу ў панэлі запрашаюцца філолагі, этнографы, гісторыкі, культуролагі – шырокае кола гуманітарыяў. Вельмі спадзяёмся на розныя падыходы да праблемы, а таксама на выразную і строгую метадалогію гэтых падыходаў.

 

10. Гістарычная і культурная спадчына 

​

• Архітэктурна-мастацкая спадчына БССР у святле сучасных практык (1991-2022)

​

Архітэктура і мастацтва савецкага перыяду застаецца самай значнай і бачнай часткай спадчыны Беларусі. Каланіяльнасць і ідэалагічнасць гэтай спадчыны страчвае сваю негатыўную канатацыю. Страчвае разам з кантэкстам. Яна актыўна ітэрпрэтуецца і пераасэнсоўваецца сучаснымі мастакамі. Напрыклад, у арт-праекце Артура Клінава «Горад СОНца», які інспіраваў цікавасць да архітэктуры і манументальнай пластыцы пасляваеннага часу і працяг падобных інтэрпрэтацый у розных жанрах. Савецкае мастацтва інклюзіўна ўключаецца ў вялікія нацыянальныя экспазіцыйныя і выдавецкія праекты, у якіх разглядаецца як неад'емная састаўная частка нацыянальнай культуры. У Беларусі савецкая мастацкая спадчына,  вялізная і разнастайная, але страціла свае функцыі і сэнсы. Асобныя яго аб'екты і з'явы, захаваны і ўжо ўключаны ў нацыянальны наратыў, страціўшы пры тым сваю "савецкую прыроду". Кансерваваць яго ў тым аб'ёме, у якім яно ёсць у Беларусі - нерэалістычна, па матэрыяльных і этычных меркаваннях, паколькі яно ўсё часцей пачынае канфліктаваць з аб'ектыўнымі працэсамі мадэрнізацыі грамадства і сцвярджэннем новай нацыянальнай ідэнтычнасці. Нават калі гэтая спадчына не будзе мэтанакіравана ліквідавацца, то са зменай дзяржаўнага палітычнага курсу, працэс яе маргіналізацыі толькі паскорыцца. Яе можна толькі інтэрпрэтаваць, і часткова ўключаць у сучасны кантэкст. Для гэтага, яго трэба экспертнай супольнасці адкрыць нанова і пераасэнсаваць.

​

• Яўрэі і яўрэйская спадчына пасля Халакоста (Беларусь, Польшча, Украіна)

​

Мы плануем прадставіць і абмеркаваць асноўныя вынікі міждысцыплінарных даследаванняў па міжнароднаму праекту: "Mapping the Archipelago of Lost Towns: Post-Holocaust Urban Lacunae in the Polish-Belarusian-Ukrainian Borderlands". У фокусе нашай увагі знаходзіліся 6 невялікіх гарадкоў (у мінулым штэтлаў - з дамінацыяй яўрэйскага насельніцтва напярэдадні ІІ Сусветнай вайны): Ізбіца, Білгарай, Іўе, Miр, Берэзне і Броды. З дапамогай гістарычных і антрапалагічных метадаў, у тым ліку архіўных даследаванняў, вуснай гісторыі мы шукаем адказы на пытанні: як гэтыя "страчаныя гарады" былі запісаны новымі сэнсамі і перароблены пад мэты новых жыхароў, а таксама як зніклае насельніцтва і яго спадчына былі ўспрыняты, запомніліся і інструменталізаваны.

​

• Гісторыка-культурная спадчына беларуска-украінскага памежжа: праблемы захавання, трансляцыі і інтэрпрэтацыі

​

Гісторыка-культурная спадчына пагранічных тэрыторый пастаянна становіцца прадметам міжнародных навуковых студый. Гэта абумоўлена адсутнасцю адзіных падыходаў да пытанняў захавання, трансляцыі і інтэрпрэтацыі значнага масіва сабраных на працягу стагоддзяў эмпірычных дадзеных, якія дэманструюць унікальны этнакультурны ландшафт памежжа той ці іншай краіны.

Асаблівая ўвага на працягу апошніх дзесяцігоддзяў засяроджаная на беларуска-ўкраінскім памежжы, якое здаўна заставалася прыкладам мірнага суіснавання ва ўмовах памежжа культурных кодаў двух этнасаў. Уменне знаходзіць агульны каштоўнасць у аналах гісторыка-культурнай спадчыны дазваляла ўкраінцам і беларусам захоўваць агульны аўтэнтычны глебу палескай культуры, нават нягледзячы на выпрабаванні, якія выпалі на яе долю з прычыны тэхнагеннай катастрофы, выкліканай аварыяй на Чарнобыльскай АЭС.

Немалую актуальнасць гэтая праблематыка набывае ва ўмовах сучаснай ваеннай сітуацыі ў Украіне, эпіцэнтрам якой стала у прыватнасці ўкраінска-расійскае Памежжа. Улічваючы гэта менавіта навуковае супольнасць, папулярызуючы вынікі сваіх даследаванняў, павінна спрыяць пошукам магчымых шляхоў да ўзаемаразумення паміж культурамі ва ўмовах памежжа.

​

• Дуды Еўропы: гісторыя, ўзаемауплывы і адраджэнне

​

Дуды і дударская традыцыя стагоддзямі зяўлялася істотнай часткай культурнага ландшафту Еўрапейскага кантынента. Розныя канструкцыі дудаў у розныя часы і ў розных краінах гучалі пры дварах і ў сялянскіх корчмах, прыпісваліся і д’яблу і анёлам, удзельнічалі у сакральных рытуалах і акампанавалі побытаваму вяселлю, забараняліся і станавіліся нацыянальнымі інструментамі. Мэта секцыі — разгледзець у гістарычным і сацыяльным кантэксце шырокім колам даследчыкаў шляхі ўзнікнення, развіцця, заняпаду і адраджэння лакальных дударскіх традыцый, іх узаемадеянне і ўзаемауплывы на тэрыторыі Еўропы (ад Пірынеяў да Уралу і ад Скандынавіі да Балкан і Каўказу), ад гістарычных часоў да нашых дзён.

​

• Усходазнаўства, антыказнаўства і медыявістыка на Беларусі

​

Панэль мае мэту прадставіць упершыню ў межах Кангрэсу актуальныя даследванні ў вобласці гісторыі, культуры і рэлігіі беларускіх навукоўцаў у вобласці гісторыі Старажытнага Ўсходу, Старажытных Грэцыі і Рыму, а таксама Сярэднявечча, што з'яўляецца фундаментальнымі галінамі гістарычных даследванняў. 

Кожны ўдзельнік секцыі - унікальны для Беларусі спецыяліст у сваёй галіне, бо адрознай асаблівасцю гэтай спецыялізацыі з'яўляецца абавязковае валоданне не толькі сучаснымі еўрапейскімі, але і старажытнымі мовамі (егіпецкая, старажытнагабрэйская, акадская, старажытнаперсідская, лацінская і інш.). 

Мэтай панэлі таксама з'яўляецца стварэнне пляцоўкі для супрацы тых беларускіх вучоных, якія зараз працуюць у Еўрапейскіх універсітэтах, з іх беларускімі калегамі.

Правядзенне панэлі будзе спрыяць пашырэнню навуковых стасункаў, падвышэнню даследчага ўзроўню ўдзельнікаў, інтэграцыі беларускай гуманітарнай навукі ў сусветную.

 

11. Культура і культурныя даследаванні

​

• Правы чалавека ў сферы культуры і культурныя правы ў Беларусі

​

Беларускі ПЭН рэалізуе маніторынг парушэння культурных правоў і правоў чалавека ў дачыненні да дзеячаў культуры ў Беларусі. Збор інфармацыі адбываецца на падставе спецыяльна распрацаванай для гэтага метадалогіі, адной з крыніцаў з'яўляецца публічная інфармацыя ў СМІ. Аднак цягам 2021 года вялікая частка рэпрэсій насіла непублічны характар і неабходныя дадатковыя захады, якія дазволілі б якасна сабраць інфармацыю пра абсяг і характар рэпрэсій і парушэнняў правоў у сферы культуры. Беларускі ПЭН плануе арганізаваць панэль з удзела прадстаўнікоў арганізацый у сферы культуры і менеджараў культуры для таго, каб а) прэзентаваць уласныя даследаванні ў гэтай сферы (і метадалогію, і вынікі); б) сабраць дадатковую інфармацыю пра рэпрэсіі і парушэнні правоў у сферы культуры; в) абмеркаваць супольную дзейнасць па абароне правоў чалавека і культурных правоў; г) абмяняцца планамі і думкамі для ўмацавання сувязяў паміж арганізацыямі сектара. 

​

• Прыгажосць у народнай культуры: сакрум, эрас, кіч.

​

Паняцце “прыгажосці” з’яўляецца ключавым для апісання і разумення любой культуры, але так сталася што ў дачыненні беларускай народнай культуры яно па-ранейшаму застаецца неадрэфлексаваным і навукова не распрацаваным. Асэнсаванне гэтай катэгорыі становіцца асабліва актуальным  у перыяд імклівых зменаў ладу жыцця, ідэалаў, канонаў,  сацыяльнага парадку. Удзельнікі панэлі на самых розных прыкладах – ад уяўленняў пра чалавечую прыгажосць да аздаблення інтэр’ераў, ад упрыгожвання абразоў да пластыкавых пальмаў у дварах -будуць імкнуцца да таго, каб зразумець, што такое прыгажосць у народнай культуры, якія яе ідэалы каноны і межы, чаму яна можа і прыцягваць і адштурхоўваць нас. Пошук адказаў на гэтыя пытанні могуць прывесці да новага ўсведамлення прынцыпаў існавання і развіцця народнай культуры ў цэлым, стаць штуршком для выпрацоўкі новых навуковых падыходаў да яе вывучэння. Рух у накірунку разумення “прыгажосці” дапамагае нам у прыняцці і асэнсаванні усёй складанасці і супярэчлівасці сучаснай народнай культуры з яе прыхільнасцю да нізкіх жанраў і ўзораў, эклектычнасцю  і ангажаванасцю ў палітычную перфараматыўнасць. Мы спадзяемся, што да працы панэлі, якая задумана як міждысцыплінарная, далучацца не толькі навукоўцы (этнолагі, фалькларысты, мастацтвазнаўцы, філосафы, культуролагі), але і творцы, якія выкарыстоўваюць сімвалічную мову народнай культуры ў сваіх працах і эксперыментуюць з ёю.

​

• Новыя медыі і мадэлі будучыні ў перспектыве трансфармацыі культурных практык і супольнасцей

​

Мэта панэлі абмеркаваць дысцыплінарныя і метадалагічныя асновы медыя-практык у кантэксце іх генезісу і перспектывы фармавання. Культурныя даследаванні прапануюць такі метадалагічны падыход, які прадугледжвае інтэрпрэтацыю тэхналогій і супольнасцяў у працэсе іх сутыкнення, пераадолення і дыферэнцыяцыі. Рашэнне гэтай мэты ўключае ў сябе не аналіз пэўных унікальных вобразаў гэтых складаных працэсаў, а вызначэнне іх асноўных параметраў і іх сувязяў з глабальнымі кантэкстамі. З трансфармацыяй стратэгій медыявытворчасці (з'яўленне новых медыя, патанненне мікрафінансавання, масавае вытворчасць, метамарфозы статусу і іміджу вытворцы, феномены медыявайны) змяняецца семіётыка культурных практык. Гэта прадугледжвае доўгатэрміновую перспектыву вывучэння зменаў медыя як асновы трансфармацыі культурных практык і супольнасцяў. Будучыню трэба не толькі разумець, але і абараняць рознымі спосабамі.

Гэтая мэта прадугледжвае раскрыццё наступных задач:

* вайна і медыя-тэхналогіі ў змене культурных практык

* трансфармацыя парадыгмаў гуманізму ў патоках сродкаў масавай інфармацыі

* інтэлектуальныя супольнасці і міжнароднае супрацоўніцтва: параметры СМІ

* дынаміка адукацыйных практык у глабальных медыя

​

• No Politics without Aesthetics! F for Fake

​

За апошнія два гады слова «фэйк» увайшло ў актыўны лексікон рускамоўных СМІ і прэс-служб дзяржустаноў. Ніводнага дня не абыходзіца без яго ўжывання. За распаўсюд фэйкаў пагражаюць пераследам. Што ж пазначаюць гэтым словам? Гэтае пытанне і прапануецца разглядзець удзельнікам панелі ў эстэтыка-палітычным вымярэнні. Фэйк – з’ява эстэтычная, актыўна выкарыстоўвалася ў арт-практыках*, зараз перасунулася ў сферу паліттэхналогій і мас-медыя (перадусім палітычных). Але сэнс слова цалкам размыўся, яно замясціла фальсіфікацыю і дэзынфармацыю. Магчыма гэтае замяшчэнне звязана з размываннем верыфікацыі (самой працэдуры і крытэрыяў) і актыўным выкарыстаннем гэтага дзеля далейшай дэзынфармацыі. Пранікненне слова у штодзённы слоўнік СМІ, імаверна, з’яўляецца вынікам камунікацыйнага выбуху, які спарадзіў распаўсюд мэсенджэраў. Даступнасць тэхналогіі дазваляе амаль кожнаму быць стваральнікам-спажыўцом-перадатчыкам кантэнту і дэцэнтруе/дэманапалізуе СМІ – з’яўляецца дзейнай альтэрнатывай і пагрозай для рэжымаў улады, якія імкнуцца няхай нават не да татальнага кантролю, а да дамінавання, эксклюзіўнасці, прывілеяванасці. Таму ярлык фэйка ўзяты на ўзбраенне для барацьбы з любой іншасцю (нават не антаганістычнай). Узрослыя магчымасці і даступнасць тэхналогій становіцца мішэнню – усё можна назваць падробкай, нібы сучасныя тэхналогіі дазваляюць зрабіць праўдай (праўдападобным) усё. Таму можна смела сцвярджаць, што колькасць пратэстоўцаў намалявана, а ва Украіне цывільныя аб’екты армія РФ не чапае. 

​

• Беларускае мастацтва турбулентнага часу

​

Падчас драматычных падзей ў сучаснай гісторыі нашай краіны, мастацтва Беларусі працягвае існаваць. Актуальныя працэссы яго стварэння, бытавання і перафарматавання ў карэляцыі з імклівымі пераменамі патрабуюць навуковых фіксацыі і рэфлексіі. Менавіта гэтаму будзе прысвечана наша панэль.

 

12. Царква і рэлігія

​

• Цэрквы і хрысціяне ў беларускім палітычным крызісе

​

Ва ўмовах палітычнага крызісу, які пачаўся падчас прэзідэнцкай выбарчай кампаніі 2020 года, беларускія цэрквы і хрысціяне сутыкнуліся з новымі выклікамі. З аднаго боку, паўстала настойлівая сацыяльная патрэба ў голасе цэркваў у падтрымку правоў чалавека, праўды, справядлівасці, салідарнасці і ненасілля. З іншага боку, царкоўныя чыноўнікі, якія былі ўцягнутыя ў грамадскі дагавор з рэжымам, не змаглі знайсці спосаб адказаць на гэтае патрабаванне выразным пасланнем, і гэта выклікала відавочнае расчараванне дэмакратычна арыентаваных вернікаў, а таксама дэмакратычнага грамадства ў цэлым. Тыя нешматлікія мужныя галасы біскупаў і святароў у 2020 годзе былі заглушаныя рэпрэсіямі і пагрозамі з боку рэжыму, якому ўдалося аднавіцца, або вышэйшых царкоўных чыноўнікаў, якія абралі стратэгію захавання лаяльнасці.

У гэтых умовах неафіцыйнае багаслоўе і хрысціянскае дзеянне пачалі адыгрываць значную ролю ў развіцці хрысціянскага палітычнага багаслоўя; і гэтыя працэсы пачалі перабудоўваць Царквы і дыялог публічнага багаслоўя з грамадствам. Духавенства, багасловы і актывісты-свецкія з розных цэркваў і прысутных у розных штатах пачалі супрацоўнічаць разам у рамках рабочай групы "Хрысціянская візія". Удзельнікі панэлі паразваюць над гэтымі працэсамі і абмяркуюць перспектывы.

 

13. Даследаванні вайны

​

• Культурныя войны на землях Беларусі і Украіны як элемент гібрыдных войнаў ХХІ стагоддзя

​

Паняцце" гібрыдная вайна " ўвайшло ў шырокі ўжытак ў XXI стагоддзі. Такія войны пераследуюць тыя ж мэты, што і звычайныя, але яны дасягаюцца праз метады, якія спрыяюць узнікненню і паглыбленню ў дзяржаве, абранай для нападу, унутраных канфліктаў. Стварэнне ўнутраных грамадскіх супярэчнасцяў, праз прапаганду якая пераходзіць у інфармацыйную вайну. А затым штучна пагаршаецца канфлікт паміж сацыяльнымі групамі, якія з'яўляюцца носьбітамі розных культурных кодаў. Значная частка гэтых супрацьстаянняў даволі выразна ўкладвалася ў паняцце "культурных войнаў", уведзенае да навукі.

Сучасныя даследчыкі гісторыі ХХ ст. сцвярджаюць, што метады гібрыднай вайны шырока ўжываліся бальшавікамі падчас стварэння савецкай дзяржавы.

У прапанаванай панэлі паняцці "культурная вайна” і “гібрыдная вайна" ў першую чаргу будуць тычыцца гісторыі канфлікту традыцыйнай культуры аўтэнтычнага насельніцтва Беларусі і Украіны з культурнай экспансіяй Расіі ў ХХ-ХХІ стст.і сучаснаму стану рус. і бел. культуры і самаідэнтыфікацыі.

Удзельнікам панэлі будуць прапанаваныя наступныя пытанні:

- Як адбывалася русіфікацыя бел.і укр. зямель? Якія наступствы мелі гэтыя працэсы?

- Што было характэрна для культурнага аспекту палітыкі падчас БССР і УССР? Ці ёсць адрозненні карэнізацыі і нацыяналізацыі паміж Беларуссю і Украінай?

- Як палітыка русіфікацыі культывавала комплекс непаўнавартаснасці сярод бел.і укр. народу? Якія яе наступствы?

- Як паўплывалі "культурныя войны" на самавызначэнне украінцаў падчас "Рэвалюцыі Годнасці" і беларусаў у 2020г?

​

• Ваенная навука, ваенная гісторыя і абарончыя даследванні

​

Ваенныя і абаронныя тэмы раней былі размеркаваны паміж некалькімі іншымі панэлямі / секцыямі Кангрэса, у першую чаргу гісторыяй, паліталогіяй і міжнароднымі адносінамі/бяспекай. Аднак гэта вобласць, якая мае пэўны спецыфічны кантэкст і прадмет даследаванняў. Таму прапанова складаецца ў тым, каб сабраць усе "ваенныя навукі, гісторыю і даследаванні ў галіне абароны" пад адной агульнай панэллю.

​

• Вайна і матэрыяльная культурная спадчына: знішчэнне і стварэнне

​

Вайна ізноў нечакана прыйшла да нас. Ці гатовы сучасная музейная супольнасць, арганізацыі і асобы, што займаюцца захаваннем спадчыны, шырокая грамадскасць да выклікаў вайны? Якія практычныя дзеянні і мерапрыемствы дапамогуць выратаваць аб’екты спадчыны? Як захоўвалі помнікі, экспанаты, кнігі падчас узброеных канфліктаў раней? Гэтыя пытанні адрасаваны шырокаму колу спецыялістаў – музейшчыкаў, архівістаў, бібліятэкараў, калекцыянераў

Ваенныя дзеянні не толькі руйнуюць культурную спадчыну – пасля кожнай вайны адбываецца яе мемарыялізацыя, мы захоўваем як прадметы, якія знішчаюць, так і тое, што было пашкоджана, ствараем мемарыялы і музеі. Гэтая дыялектыка знішчэння і стварэння таксама прапануецца для абмеркавання.

​

​